Josef Thorak (7 Şubat 1889, Salzburg - 26 Şubat 1952, Schloss Hartmannsberg, Chiemgau), Avusturyalı-Alman heykeltıraş. Nazi Almanyası'nın önde gelen sanatçılarından biri olarak bilinir ve özellikle devasa boyutlardaki heykelleriyle tanınır. Sanatının ideolojik olarak Nasyonal Sosyalizm ile yakından ilişkili olması, ölümünden sonra eserlerinin tartışmalı bir şekilde değerlendirilmesine neden olmuştur.
Erken Dönem: Josef Thorak, Salzburg'da doğdu. Sanat eğitimine Viyana Güzel Sanatlar Akademisi'nde başladı ve daha sonra Berlin'e taşınarak burada Wilhelm Haverkamp ile çalıştı.
İlk Çalışmaları: Başlangıçta daha çok dışavurumcu (ekspresyonist) tarzda eserler üreten Thorak, zamanla daha klasik ve idealize edilmiş bir üsluba yöneldi. Bu dönemde özellikle sporcuları ve hayvanları konu alan heykeller yaptı.
Nazi Dönemi: Nasyonal Sosyalizm'in yükselişiyle birlikte, Thorak'ın kariyerinde önemli bir dönüm noktası yaşandı. 1930'larda, Nazi rejiminin resmi sanatçılarından biri haline geldi. Bu dönemde ürettiği anıtsal heykeller, Nazi ideolojisinin propagandasını yapma amacını taşıyordu.
Önemli Eserleri: Bu dönemde yaptığı en bilinen eserler arasında, Berlin Olimpiyat Stadı için yaptığı heykeller, Reichskanzlei (Şansölyelik Binası) için tasarladığı devasa atlı heykeller (bu heykeller savaş sonrası kaybolmuştur) ve çeşitli propaganda amaçlı heykeller sayılabilir.
Sanatsal Stil: Thorak'ın Nazi dönemindeki eserleri, genellikle güçlü, kaslı vücutları ve idealize edilmiş hatları ile karakterizedir. Bu heykeller, Aryan ırkının üstünlüğünü ve gücünü vurgulama amacı taşıyordu.
Savaş Sonrası: İkinci Dünya Savaşı'nın sona ermesiyle birlikte, Thorak'ın kariyeri de sona erdi. Nazi rejimiyle olan yakın ilişkisi nedeniyle, sanat dünyasında dışlandı.
Ölümü: Josef Thorak, 1952 yılında Chiemgau'da bulunan Schloss Hartmannsberg'de öldü.
Josef Thorak'ın sanatı, özellikle Nazi Almanyası'ndaki rolü nedeniyle büyük tartışmalara neden olmuştur. Eserleri, sanat tarihçileri ve eleştirmenler tarafından hem sanatsal hem de ideolojik açılardan farklı şekillerde değerlendirilmektedir.
Eleştiriler: Thorak'ın eserleri, sıklıkla Nazi propagandasının bir aracı olarak görülmekte ve bu nedenle eleştirilmektedir. Eleştirmenler, heykellerinin sanatsal değerinin, ideolojik içeriği tarafından gölgelendiğini savunmaktadır.
Savunmalar: Bazı sanat tarihçileri ise, Thorak'ın yetenekli bir heykeltıraş olduğunu ve eserlerinin, Nazi rejimiyle olan ilişkisinden bağımsız olarak da değerlendirilmesi gerektiğini savunmaktadır. Ayrıca, Thorak'ın sadece propaganda amaçlı eserler üretmediği, kariyerinin başlarında daha farklı tarzlarda da çalıştığına dikkat çekilmektedir.
Günümüzdeki Durumu: Thorak'ın eserlerinin çoğu, savaş sırasında kaybolmuş veya tahrip olmuştur. Kalan eserleri ise, genellikle müze depolarında saklanmakta veya özel koleksiyonlarda bulunmaktadır. Eserlerinin sergilenmesi, hala hassas bir konu olarak kabul edilmektedir.
Josef Thorak, Nazi döneminin en önemli ve tartışmalı sanatçılarından biri olarak, sanat tarihi ve ideoloji arasındaki karmaşık ilişkiyi anlamak için önemli bir örnektir. Sanatının değerlendirilmesi, hala devam eden bir tartışma konusudur.